Lajme

​Veprimet klimatike do ta përcaktojnë fatin e shtresës së akullit të Grenlandës

01/24/2022 19:57
nga:Gazeta Blic

Kriza globale e klimës për shkak të emetimeve të gazeve serrë mund të vazhdojë të ndikojë në madhësinë e shtresës së akullit të Grenlandës për “mijëra vjet”, thonë studiuesit.

Shtresa e madhe e akullit në Grenlandë është e dyta më e madhe në Tokë pas Antarktidës dhe mbulon 1.5 milionë milje katrore, me akullin që arrin deri në 3.000 metra thellësi.

Rritja e temperaturave globale tashmë po shkrin akullin dhe akullnajat e Grenlandës dhe po shkakton rritjen e nivelit të detit, por sa shpejt dhe sa do të ndodhë kjo mbetet e pasigurt.

Megjithatë, modelimi i ri nga studiuesit në Institutin Alfred Wegener në Gjermani, duke treguar sa herë që shtresa e akullit është rritur dhe tkurrur gjatë 125.000 vjetëve të fundit, tregon një vonesë të konsiderueshme – prej disa mijëra vjetësh – midis klimës me temperaturë të lartë dhe shkrirjes dhe temperaturës së ulët. klima dhe zgjerimi i akullit.

“Ne zbuluam se kohët kur shtresa e akullit ishte më e madhja dhe më e vogla, respektivisht, vonojnë kohërat kur klima e Grenlandës ishte më e ftohtë dhe më e ngrohtë me disa mijëra vjet,” tha Hu Yang, autori kryesor i studimit.

Gjatë periudhës së Holocenit (10.000 vjetët e fundit), e cila zakonisht konsiderohet të jetë e qëndrueshme, Grenlanda përjetoi një ftohje graduale verore, për të cilën studiuesit thanë se ishte kryesisht për shkak të ndryshimeve në orbitën e Tokës ndaj Diellit. Ftohja e kësaj vere kishte nxitur një rritje progresive të shtresës së akullit të Grenlandës, nga shtrirja minimale e saj në 5.000 deri 6.000 vjet më parë deri në revolucionin industrial.

Studiuesit thanë se megjithëse epoka industriale bëri që temperaturat mesatare globale të fillonin të rriteshin në fillim të shekullit të 19-të (rreth viteve 1830), shpejtësia e shpejtë e rritjes së temperaturës bëri që shtresa e akullit të Grenlandës filloi të humbiste masë që nga vitet 1980 e tutje.

Duke folur për “Independent”, Yang tha: “Temperaturat e ngrohta vetëm shkrin akullin në kufijtë e kufizuar të shtresës së akullit gjatë disa muajve të verës. Maja, ose pjesa e brendshme e shtresës së akullit është e vështirë të shkrihet, sepse [për shkak të] topografisë temperatura e ngritur e ajrit është shumë e ftohtë. Pasi të hiqen kufijtë e shtresës së akullit, pjesët e brendshme fillojnë të rrëshqasin më shpejt dhe humbasin masën”.

Ai tha se ky proces “kërkon kohë për të arritur gjendjen e tij përfundimtare të rehatshme, jo brenda njëqind vjetësh, por në rendin e disa mijëra viteve”.

“Ne duhet të jemi të vetëdijshëm se shtresa e akullit të Grenlandës ka qëndruar atje për të paktën tre milionë vjet”.

Ai paralajmëroi se njerëzit tani kanë emetuar CO2 me një shpejtësi më shumë se 100 herë më të shpejtë se rritja mesatare natyrore e CO2 e parë gjatë deglaciacionit të fundit – rreth 10.000 deri 18.000 vjet më parë.

“Vonesa është gjithmonë aty,” tha ai. “Temperatura e atmosferës dhe e oqeanit ka nevojë për kohë që të rritet.

Por ai tha se “shkrirja e shtresës së akullit në skajet është e ngadaltë. Megjithatë, shtresa e akullit do të arrijë ngadalë gjendjen e saj të rehatshme, e cila mund të kontribuojë në ngritjen e nivelit të detit ndoshta më shumë se 10 herë sesa ajo që do të dëshmojmë këtë shekull”.

Karboni atmosferik aktualisht është mbi 410 ppm, afërsisht i njëjti nivel me atë që ishte rreth 3 milionë vjet më parë.

Në atë kohë, niveli më i lartë i detit ishte rreth 10-25 metra më i lartë se sot, tha Yang.

“Nëse nuk i kufizojmë emetimet tona, deri në fund të këtij shekulli, niveli i CO2 do të jetë më shumë se katërfishi i nivelit para-industrial.”

Ai tha se herën e fundit që nivelet e karbonit atmosferik arritën atë nivel, gjatë periudhës së kretakut, nuk kishte fare shtresë akulli në Grenlandë.

“Ajo që ne bëjmë në këtë shekull do të përcaktojë fatin e klimës dhe shtresës së akullit në shekujt e ardhshëm,” shtoi ai.

Uta Krebs-kanzow, gjithashtu nga Instituti Alfred Wegener, tha se brenda këtij shekulli, shkrirja e shtresës së akullit të Grenlandës, në rastin më të keq të ngrohjes, mund të rrisë nivelin e detit me dhjetëra centimetra.

“Megjithatë, një rritje më e madhe e nivelit të detit nga shkrirja mund të jetë e pakthyeshme dhe të zgjasë për disa mijëvjeçarë, edhe nëse mund të ndalojmë ose të kthejmë ngrohjen.”

Hulumtimi është publikuar në revistën “Plos One”.