Aktorja e njohur tashmë për rolin e saj në filmin tejet të suksesshëm ‘Zgjoi’, së fundmi ka realizuar një intervistë për revistën teatrore “SEEstage”, shkruan KultPlus.
Tashmë me bazë në Nju Jork, por me origjinë nga Kosova, Yllka Gashi është ylli i filmit të mirënjohur të Blerta Bashollit, “Hive”, i bazuar në historinë e vërtetë frymëzuese të Fahrije Hotit. Yllka i tregon Natasha Tripney për përgjegjësinë që vjen me portretizimin e një personi të vërtetë në ekran dhe gratë që e frymëzojnë atë, transmeton KultPlus.
Me skenar dhe regji të Blerta Bashollit, “Hive” rrëfen historinë e Fahrije Hotit, trupi i bashkëshortit të së cilës nuk u gjet kurrë pas masakrës në Krushë të Madhe, dhe se si ajo luftoi për të mbijetuar dhe siguruar familjen e saj, duke u bërë sipërmarrëse dhe duke mbështetur gra të tjera në një situatë të ngjashme.
Natasha Tripney: Kur e dëgjuat për herë të parë historinë e Fahrijes dhe si arritët ta portretizonit atë në ekran?
Yllka Gashi: Fahrijen e kisha parë shumë në TV, ajo ishte organizatore e protestave që po mbaheshin çdo javë për të pagjeturit nga lufta. Dhe unë isha kliente e ajvarit të saj. Kështu që unë isha edhe fanse edhe kliente e saj! Kur Blerta tha: duhet të shkojmë ta takojmë dhe ndoshta, nëse është e interesuar, mund të na japë të drejtën të bëjmë një film për të, u emocionova shumë.
Pas takimit të parë, gjithçka ndryshoi për mua, sepse atëherë nuk ishte vetëm emocioni i takimit me të dhe dëgjimit të historisë së saj, por u bë një mision për ta nderuar atë, për të nderuar trashëgiminë e saj, dhe gjithçka që ajo kaloi, dhe gjithçka që ajo bëri për komunitetin e saj, se si ajo ndryshoi mendësinë e njerëzve.
Natasha Tripney: Si aktore, çfarë duhet të keni parasysh kur luani një person real?
Yllka Gashi: Kur ti si aktore portretizon dikë që është i gjallë, një person real, është përgjegjësi e madhe, sepse dëshiron ta nderosh, por edhe dëshiron që të të pëlqejnë dhe të miratojnë performancën tënde. Kur u takuam, mbaja shënime, studiova qëndrimin e saj, mënyrën se si flet, si e trajton veten. Pastaj pashë shumë dokumentarë për të. Prejardhja e saj ishte si një libër i hapur, sepse ishte gjithmonë e hapur dhe tregonte historinë e saj dhe të vejushave të tjera të Kosovës.
Bërja e filmave që bazohen në histori të vërteta është gjithmonë paksa e ndërlikuar. Me Fahrijen mund të kishim bërë shtatë filma, sepse ajo ka kaluar shumë. Por ne duhej të fokusoheshim në një moment të veçantë të jetës së saj për të bërë këtë film. Kur Blerta shkruante ajo ndante gjërat me mua, kështu që unë i dija të gjitha gjërat që ishin nxjerrë nga skenari. Dhe ato gjëra më ndihmuan si aktore, sepse kisha një ndjenjë më të mirë se si duhej ta portretoja.
Natasha Tripney: Më bën përshtypje që një nga gjërat filmike që filmi bën shumë mirë është të përcjellë punën – fizike dhe emocionale – të asaj që po bën. Ju tregon punën që kanë bërë këto gra. Si e përcollët këtë punë dhe forcën që ajo ka?
Yllka Gashi: Kaq ditë më është dashur të mbaj thasë me speca dhe të punoj me gjëra të rënda. Ishte fizikisht pak rraskapitëse, sigurisht, por ishte pjesë e personazhit, kështu që nuk e kisha problem ta bëja. Si femra shqiptare, nënat tona i kemi parë të punojnë gjatë gjithë jetës. Mamaja ime kishte një punë zyre, dhe pastaj ajo ende do të punonte shumë në shtëpi. E kisha atë shembull përpara. Kjo ndjenjë që merr audienca është e rëndësishme sepse në fillim, puna e këtyre grave ishte shumë fizike; ato nuk kishin makineritë, nuk kishin fabrikën e bukur që kanë tani, kështu që bënin gjithçka vetë. I mbanin specat. Ato blenë specat. Ato bënë gjithçka që shkon në prodhimin e ajvarit. E kam parë mamin duke bërë ajvar – e di se çfarë duhen për të bërë qoftë edhe disa kavanoza!
Natasha Tripney: A ka ndonjë kujtim të veçantë që do të mbetet me ju nga realizimi i këtij filmi?
Yllka Gashi: Ka kaq shumë. U ndjeva kaq e fuqishme, duke luajtur Fahrijen dhe duke qenë e qetë, por ende elastike dhe e fortë. Në skenën e parë që shihni në film [kur Fahrije shikon mbetjet njerëzore në përpjekje për të identifikuar burrin e saj të zhdukur] ishte një ditë shumë e nxehtë kur e xhiruam atë, atë skenë, dhe nuk e dija që brenda në çanta, ata vendosën kocka të vërteta. Kockat e kafshëve. Dhe ishte e tmerrshme. Por kjo më ndihmoi shumë. Nuk mendoj se ajo pozë e veçantë është ajo që shihni në film, por më ndihmoi kaq shumë që thjesht të mendoja: si ia dilni me diçka të tillë? Sa e vështirë është për këta njerëz që i kanë kaluar këto gjëra dhe të shkojnë e të shohin eshtrat e dikujt që e doni dhe dikujt që ju mungon? Sa tragjike është kjo? Dhe si e kapërceni atë?
Më bëri ta respektoja edhe më shumë, sepse ajo e bëri këtë shumë herë. Ajo shkoi dhe u përball me ato lloj situatash. Ajo është një grua kaq e fortë. Dua të them, po shihja kockat e kafshëve, dhe prapëseprapë u emocionova, dhe ishte pak traumë. Por ajo do të kërkonte eshtrat e të dashurve të saj, burrit dhe kushërinjve të saj dhe vjehërrave. Dhe ajo e bëri atë shumë herë. Sa e fortë duhet të jesh për ta bërë këtë?
Natasha Tripney: Sa e lehtë është të flasësh për këto gjëra, njerëzit ende të zhdukur dhe ndikimin mbi ata që kanë mbetur pas, në shoqërinë kosovare?
Yllka Gashi: Pasojat dhe traumat që lë lufta në shoqëri kanë nevojë për kohë për t’u shëruar. Fahrije, dhe njerëz të tjerë nga fshatrat e tjera, familjet e tyre janë masakruar, kanë kaluar kaq shumë tragjedi. Ka pasur dokumentarë dhe emisione bisedash ku njerëzit do të tregonin historitë e tyre, por ne duhet të bëjmë më shumë për veten tonë për t’u shëruar nga këto gjëra nga e kaluara dhe të tregohemi mjaft të zgjuar për të mos lejuar që historia të përsëritet. Nëse nuk mësoni nga diçka që ju ka ndodhur, përsëritni gabime ose e bëni veten të pambrojtur për ta kaluar atë përvojë, ose diçka të ngjashme, përsëri në të ardhmen.
Natasha Tripney: Filmi ka fituar çmime të shumta. U fut në listën e ngushtë të Oscar-it. Çfarë do të thotë kjo si për ju si interpretuese ashtu edhe për industrinë e gjerë të filmit në Kosovë?
Yllka Gashi: Viti 2021 ishte viti që shkëlqeu filmat kosovarë. Ka pasur shumë filma të realizuar nga kineastet femra – duke përfshirë “Luaneshat e Kodrës” dhe “Vera andrron detin” – me histori interesante, autentike, dhe ato shkuan në festivale, morën çmime, kritikët e filmit i donin. Ka qenë një vit i bukur. “Hive” pati një udhëtim të mahnitshëm kudo që shkoi. Kjo është shpërblyese. Ndihesh mirë si aktore, veçanërisht si dikush që kishte rolin kryesor; është kënaqësi sepse ndihesh sikur ke rëndësi. Ne jemi në një vend të mirë në Kosovë tani dhe shpresoj që ta mbajmë këtë pozicion dhe të vazhdojmë të ndajmë histori interesante, historitë tona.
Natasha Tripney: Më trego pak për hyrjen tënde në aktrim. Çfarë ju tërhoqi për të performuar në radhë të parë?
Yllka Gashi: Gjithmonë e kam ditur se do të bëj diçka në art. Isha një studente e jashtëzakonshme dhe kur isha më e re shkruaja tregime dhe i botoja në gazetat dhe revistat e asaj kohe, të cilat ishin të gjitha ilegale në vitet ’90, kur çdo gjë në gjuhën shqipe ishte ilegale.
Menjëherë pas përfundimit të luftës në Kosovë, pashë një njoftim për një audicion në Teatrin Kombëtar me David Gothart nga Anglia, i cili po vinte për të bërë një festival. Isha 17 vjeç dhe nuk kisha përvojë profesionale, por shkova në audicion. Dhe unë mora rolin e njërës nga tre Ofelitë në produksionin e tyre bashkëkohor të Hamletit. Mësova se kjo është ajo që dua të bëj. Unë dua të jem aktore. Ky u bë një profesion i shenjtë për mua. U pranova në Fakultetin e Arteve Dramatike në Universitetin e Prishtinës dhe fillova të studioj për aktrim. Në atë kohë në Kosovë nuk bëheshin mjaft filma, kështu që unë punova në teatër dhe TV.
Natasha Tripney: Çfarë roli luajti teatri në atë kohë në jetën e njerëzve, pas luftës?
Yllka Gashi: Isha shumë e re në atë kohë, kështu që jo gjithmonë e vetëdijshme për gjërat. Por, me Hamletin, për shembull, kemi bërë turne. Ne shkuam në Maqedoni dhe në Shqipëri dhe teatro të ndryshëm në Kosovë, kështu që njerëz të ndryshëm e panë shfaqjen dhe teatrot u zgjuan, për mungesën e një fjale më të mirë, sepse menjëherë pas luftës, shumë teatro ende nuk punonin. Dhe me Hamletin, duke shkuar në ato teatro, ata u hapën, me Hamletin që luhej atje – filluan të punojnë dhe bënë produksionet e tyre.
Natasha Tripney: Cilat femra ju frymëzojnë, si si interpretuese, ashtu edhe në jetën tuaj?
Yllka Gashi: Nëna ime ka qenë gjithmonë muza ime sepse është shumë e fortë dhe e zgjuar dhe ka kaluar shumë gjëra në jetën e saj dhe i ka kapërcyer me stoicizëm, por edhe të gjitha punëtoret e teatrit dhe filmit me të cilat kam punuar ndonjëherë, më duken shumë frymëzuese sepse jemi rritur në një shoqëri në të cilën shumë gjëra nuk ishin menduar të ndodhin për gratë. Nëse do të ishit aktore, ndonjëherë njerëzit do të mendonin se keni pasur moral të lirshëm, sepse duhet të luanit këto gjëra që për një shoqëri me mendje të ngushtë, nuk ishin aq të lehta për t’u përthithur. Kur pashë aktore të tjera të bënin gjëra, të ishin të guximshme dhe të ishin pioniere, kjo ishte frymëzuese dhe kjo kërkonte guxim.
“Zgjoi” lansohet në Mbretërinë e Bashkuar më 18 mars. / KultPlus.com
