Nga: Franz Kafka (pjesë nga botimi, “Letra Milenës”)
(Pragë, 18 Shtator 1920)
Ti, Milena, nuk mund ta kuptosh tamam se për çfarë bëhet fjalë, apo është bërë fjalë pjesërisht deri tani, as unë vetë nuk e kuptoj, unë dridhem nga shpërthimi, torturoj veten deri në çmenduri, por duke qenë në distancë, nuk e di se çfarë është dhe çfarë do. Di vetëm atë që dëshiron në këtë moment: qetësi, errësirë, të strukesh në vetvete, këtë e di dhe duhet t’i bindem kësaj, nuk kam ç’bëj tjetër.
Ky është një shpërthim e do të kalojë dhe ka kaluar pjesërisht, por forcat që e provokojnë, dridhen vazhdimisht brenda meje, para dhe pas; por, ndërkohë jeta ime, ekzistenca ime qëndron në këtë kërcënim nëntokësor, nëse ai ndalet, edhe unë ndalem, kjo është mënyra si marr pjesë në jetë, nëse ai ndalet, unë heq dorë nga jeta, aq lehtë dhe natyrshëm siç mbyll njeriu sytë.
A nuk ka qenë gjithmonë aty, që kur jemi njohur dhe a do të më kishe hedhur një vështrim po të mos kishte qenë aty?
Sigurisht që nuk mund ta kthesh dhe të thuash: Tani ka mbaruar dhe jam i qetë, i lumtur e mirënjohës në bashkëjetesën e re. Nuk mund ta thuash, megjithëse është pothuajse e vërtetë (,irënjohja është absolutisht e vërtetë [… 11 fjalë të bëra të palexueshme…], lumturia është e vërtetë vetëm në një kuptim të caktuar, ndërsa heshtja nuk është kurrë e vërtetë), sepse unë gjithmonë do të trembem dhe do të tremb, veten më së shumti.
Ti përmend fejesën dhe gjëra të tilla, sigurisht që ishte shumë e thjeshtë, dhimbja nuk qe e thjeshtë, por efekti i saj. Ishte sikur të kishe jetuar jetën në mënyrë ordinere dhe tani, papritur të gjendesh përpara dënimit për të gjitha mëkatet, të të vinin kokën në morsë, nga një vidë në tëmtha, një në të djathtë, një në të majtë dhe, ndërsa vidhat shtrëngohen ngadalë, të duhej të thoshe: “Po, do të vazhdoj me jetën mëkatare”, ose “Jo, do të heq dorë. Sigurisht që do të bërtisje “Jo”, sa të shpërthenin mushkëritë.
Edhe ti ke të drejtë, kur e vendos atë, që kam bërë tani në një radhë me gjërat e shkuara; nuk mund të bëj ndryshe, vetëm të vazhdoj të jem gjithmonë i njëjti dhe të përjetoj të njëjtën gjë. I vetmi ndryshim është se unë tashmë kam përvojë; nuk pres të bërtas, kur të më vendosin vidhat për të më detyruar të rrëfej, por zë e bërtas sa m’i afrojnë ato; në fakt bërtas sapo lëviz diçka në distancë, kaq super-vigjilente është bërë ndërgjegjja ime – jo super-vigjilente, është akoma larg të qenit vigjilente sa duhet. Por edhe diçka tjetër është ndryshe: për hir timin dhe tëndin, ty mund të të thuhet e vërteta si askujt tjetër, po kështu është, përmes teje, unë mund të mësoj të vërtetën time.
Por ti, Milena, nuk bën mirë kur flet me hidhërim, se të kam kërkuar aq shumë të mos më lësh. Në këtë gjë, atëherë nuk ndryshoja nga tani. Unë jetoja nga vështrimi yt (ky nuk është një hyjnizim i veçantë për ty si person, të gjithë mund të jenë hyjnorë në një këndvështrim të tillë), nuk kisha tokë të qëndrueshme nën vete; kisha kaq shumë frikë, nuk e dija se sa lart isha duke qëndruar pezull mbi tokën time. Kjo nuk ishte e mirë, as për mua dhe as për ty. Mjaftonte një fjalë e së vërtetës, një fjalë e së vërtetës së pashmangshme dhe më lëshonte pak më poshtë dhe përsëri një fjalë dhe përsëri pak më poshtë e më në fund, asgjë nuk të ndalon më dhe bie poshtë e të duket sikur rënia është shumë e ngadaltë. Qëllimisht nuk po jap shembuj të këtyre “fjalëve të së vërtetës”, kjo vetëm ngatërron dhe kurrë nuk është plotësisht e saktë.
